Czad – cichy zabójca!

Skąd się bierze czad i dlaczego jest tak niebezpieczny?

  Tlenek węgla potocznie zwany czadem jest gazem silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym, nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Powstaje w wyniku niepełnego spalania wielu paliw m.in.: drewna, oleju, gazu, benzyny, nafty, propanu, węgla, ropy, przy braku odpowiedniej ilości tlenu, niezbędnej do zupełnego spalania. Może to wynikać z braku dopływu świeżego (zewnętrznego) powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika gazowego, a także przedwczesnego zamknięcia paleniska pieca lub kuchni. Jest to szczególnie groźne w mieszkaniach, w których okna są szczelnie zamknięte lub uszczelnione na zimę.

Czad powstaje także często w czasie pożaru. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest gazem niewyczuwalnym dla człowieka. Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwioobiegu. W układzie oddechowym człowieka tlenek węgla wiąże się z hemoglobiną 210 razy szybciej niż tlen, blokując dopływ tlenu do organizmu. Stwarza to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Uniemożliwia prawidłowe rozprowadzanie tlenu we krwi i powoduje uszkodzenia mózgu oraz innych narządów Następstwem ostrego zatrucia może być nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność wieńcowa, zawał, a nawet śmierć.

Jak zapobiegać zatruciu?

   Podstawową przyczyną zatruć jest niepełne spalanie, do którego może dojść np. gdy zbyt szczelnie zamknięte są okna i brak jest właściwej wentylacji. Sprzyja to powstawaniu tlenku węgla i utrudnia jego odpływ. Tyle spalin wypłynie na zewnątrz ile świeżego powietrza napłynie do pomieszczenia. Przede wszystkim należy więc zapewnić możliwość stałego dopływu świeżego powietrza do paleniska (pieca gazowego, kuchenki gazowej, pieca węglowego) oraz swobodny odpływ spalin.

Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla?

Objawami zatrucia tlenkiem węgla są:

• ból głowy
• zawroty głowy
• ogólne zmęczenie
• duszność
• trudnościami z oddychaniem, oddech przyspieszony, nieregularny
• senność
• nudności

   Osłabienie i znużenie, które czuje zaczadzony, oraz zaburzenia orientacji i zdolności oceny zagrożenia powodują, że jest on całkowicie bierny, nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny, traci przytomność i jeśli nikt nie przyjdzie mu z pomocą umiera. Objawy zatrucia tlenkiem węgla nie są charakterystyczne. Ich nasilenie zależy przede wszystkim od stężenia tlenku węgla w powietrzu, ale także od wartości tlenkowęglowej hemoglobiny we krwi. Ta powstaje na skutek łączenia się tlenku węgla z hemoglobiną, podczas którego dochodzi do wyparcia z komórek cząsteczek tlenu.

Pierwszy etap zatrucia.

Na początku ofiara odczuwa niewielką duszność. Pojawia się zmniejszenie ostrości widzenia oraz kołatanie serca. Ofiara może skarżyć się także na ból głowy.

Kolejny etap zatrucia. 

Kiedy ofiara nadal przebywa w zatrutym pomieszczeniu, pojawia się nadmierne pobudzenie organizmu. Dodatkowo osoba taka zaczyna wymiotować i traci orientację. Następnie występują zaburzenia świadomości oraz oddychania. Mogą pojawić się także mimowolne ruchy gałek ocznych, zwane gałkami ocznymi pływającymi.

Jak pomóc przy zatruciu tlenkiem węgla?

W przypadku zatrucia tlenkiem węgla należy:

• Zapewnić dopływ świeżego, czystego powietrza do pomieszczenia, w skrajnych przypadkach, nawet wybijając szyby w oknie.
• Wynieść osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce, jeśli nie stanowi to zagrożenia dla zdrowia osoby ratującej. W przypadku istnienia takiego zagrożenia pozostawić przeprowadzenie akcji służbom ratowniczym.
• Wezwać służby ratownicze (pogotowie ratunkowe, Straż Pożarną),
• Jak najszybciej podać osobie poszkodowanej tlen.
• Jeżeli osoba poszkodowana nie oddycha, ma zatrzymaną akcję serca, należy natychmiast zastosować sztuczne oddychanie np. metodą usta–usta oraz masaż serca.
• Nie wolno wpadać w panikę, kiedy znajdziemy dziecko lub dorosłego z objawami zaburzenia świadomości w kuchni, łazience lub garażu należy jak najszybciej przystąpić do udzielania pierwszej pomocy.

Zagrożenia spowodowane czadem.

   Przed nami okres zimowy, a co za tym idzie niskie temperatury powietrza i zmniejszenie intensywności wietrzenia mieszkań. Szczelna stolarka okienna i drzwiowa powodują, że do Państwa mieszkań napływa znacznie mniej tlenu koniecznego do prawidłowego funkcjonowania gazowych podgrzewaczy wody przepływowej tzw. „piecyków łazienkowych”. Aby prawidłowo, tzn. bezpiecznie spalić 1 m³ gazu należy dostarczyć min. 10 m3 powietrza. Przy spalaniu powstaje około 12 m³ spalin. Jeśli do pomieszczenia napływa zbyt mała ilość powietrza następuje proces niepełnego spalania gazu, a w spalinach pojawia się trujący tlenek węgla, popularnie zwany czadem. Mało skuteczna wentylacja wywiewna, spowodowana zbyt szczelną stolarką lub niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, powoduje nagromadzenie się czadu w pomieszczeniu, a następnie jego migrację po mieszkaniu i budynku powodując zagrożenie życia i zdrowia mieszkańców. Każdego roku z powodu zatrucia tlenkiem węgla, ginie w Polsce kilkadziesiąt osób. Bardzo często nie ma to związku z powstaniem pożaru, a wynika jedynie z niewłaściwej eksploatacji budynków i znajdujących się w nich urządzeń i instalacji grzewczych.

Czad groźny również w lecie !!!

   Czad może być niebezpieczny także latem. Dzieje się tak dlatego, że w przewodach kominowych o wentylacji grawitacyjnej (a więc niewymuszanej dodatkowymi turbinami) w czasie upałów, gdy na zewnątrz jest dużo cieplej niż w przewodach, zanika ciąg kominowy. Spaliny nie są wówczas odprowadzane w prawidłowy sposób, lecz wydostają się do pomieszczeń. Jeśli jednocześnie w środowisku spalania wystąpi niedostatek tlenu, zamiast neutralnego dwutlenku węgla (CO2) może powstać czad.

Jeżeli więc korzystamy z piecyka gazowego z otwartą komorą spalania, tak latem, jak i zimą pamiętajmy o konieczności zapewnienia odpowiedniej wentylacji.

Co zrobić, aby uniknąć zaczadzenia?

   Sposoby na uniknięcie zatrucia tlenkiem węgla, tzw. zaczadzenia, są bardzo proste. Do zatruć dochodzi, gdyż często nie zdajemy sobie sprawy, co może się stać, gdy nie przestrzegamy podstawowych zasad bezpieczeństwa lub gdy nie mamy świadomości, że tak naprawdę niewiele potrzeba, aby nasze mieszkania stały się bardziej bezpieczne.

W celu uniknięcia zaczadzenia należy:

• Przeprowadzać kontrole techniczne, w tym sprawdzanie szczelności przewodów kominowych i wentylacyjnych, ich systematyczne czyszczenie oraz sprawdzanie występowania dostatecznego ciągu powietrza. W lokalach zarządzanych przez Spółdzielnie Mieszkaniową w Bochni czynności te wykonuje na zlecenie Spółdzielni posiadający odpowiednie kwalifikacje zakład usług kominiarskich. Dlatego tak ważne jest by umożliwić jego pracownikowi (kominiarzowi) wykonanie stosownych czynności w Państwa mieszkaniu i zastosować się do określonych przez niego zaleceń i uwag.
• Użytkować tylko sprawne technicznie urządzenia, w których odbywa się proces spalania, zgodnie z instrukcją producenta. Dlatego prosimy by stosowali się Państwo do uwag dotyczących sprawności urządzeń, jakie są zgłaszane w trakcie przeprowadzanych corocznie kontroli instalacji gazowych.

Piecyk gazowy powinien być szczelnie przyłączony do przewodu spalinowego, a ten musi być szczelny i drożny.

• Kupować i użytkować tylko urządzenia posiadające stosowne dopuszczenia w zakresie wprowadzenia do obrotu, a w sytuacjach wątpliwych należy żądać okazania wystawionej przez producenta lub importera urządzenia tzw. deklaracji zgodności, tj. dokumentu zawierającego informacje o specyfikacji technicznej oraz przeznaczeniu i zakresie stosowania danego urządzenia. Przy instalacji urządzeń i systemów grzewczych korzystaj z usług wykwalifikowanej osoby.
• Nie zaklejać i nie zasłaniać w inny sposób kratek wentylacyjnych, dostosować wymiary kratek w drzwiach łazienkowych do zalecanych wielkości.

Zasłanianie kratek wentylacyjnych, zarówno nawiewnej w drzwiach do łazienki, jak i wywiewnej na wlocie do przewodu wentylacyjnego grozi śmiertelnym zatruciem.

• W przypadku wymiany okien na nowe, sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ nowe okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w budynku i mogą pogarszać wentylację. Należy stosować okna z nawiewnikami.
• Oprócz przeprowadzanych na zlecenie Spółdzielni kontroli należy systematycznie sprawdzać ciąg powietrza np. poprzez przykładanie kartki papieru do otworu bądź kratki wentylacyjnej; jeśli nic nie zakłóca wentylacji, kartka powinna przywrzeć do wyżej wspomnianego otworu lub kratki.
• Uchylić okno w mieszkaniu, gdy korzystasz z jakiegokolwiek źródła ognia (pieca gazowego z otwartą komorą spalania, kuchenki gazowej lub pieca węglowego).
• Często wietrzyć pomieszczenia, w których odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki wyposażone w termy gazowe), a najlepiej zapewnić, nawet niewielkie rozszczelnienie okien. Stały dopływ świeżego powietrza do mieszkania jest również warunkiem niezbędnym do prawidłowego, swobodnego odpływu spalin. W związku z tym należy pamiętać, aby przed każdą kąpielą dobrze przewietrzyć łazienkę, szczelne okna powinny być wyposażone w nawiewniki powietrza, a podczas kąpieli uchylić okno lub lufcik w mieszkaniu.
• Nie bagatelizować objawów duszności, bólów i zawrotów głowy, nudności, wymiotów, oszołomienia, osłabienia, przyspieszenia czynności serca i oddychania, gdyż mogą być sygnałem, że ulegamy zatruciu czadem. W takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym się znajdujemy i zasięgnąć porady lekarskiej.

W trosce o własne bezpieczeństwo, warto rozważyć zamontowanie w domu atestowanych czujników tlenku węgla. Koszt zamontowania takich czujników jest niewspółmiernie niski do korzyści, jakie daje zastosowanie tego typu urządzeń, łącznie z uratowaniem najwyższej wartości, jaką jest nasze życie.

 

Zapraszamy do zapoznania się również z artykułami "Uwag czad!!!"

         oraz "Bezpieczne użytkowanie gazowych grzejników wody przepływowej".